Rozpoczynając opowieść o Szkole Podstawowej, która ma bardzo stare i bogate tradycje trudno nie wspomnieć o tym, że pierwsze wzmianki o wsi Wielącza pochodzą z 1425 roku. Już wtedy działała szkoła parafialna, a wieś należała do włości szczebrzeskich. Od 1593 roku Wielącza stała się własnością kanclerza Jana Zamojskiego. Podczas powstania Chmielnickiego cała wieś, w tym szkoła została spalona.

Nazwa wsi pojawia się również w powieści H. Sienkiewicza „Potop” –tom III,

Od 1792 roku wieś Wielącza należała do ordynackiego klucza szczebrzeskiego. I właśnie kosztem ordynacji z inicjatywy Stanisława Kostki Zamojskiego w 1853 r. Utworzono we wsi Wielącza szkołę początkową, jednoklasową dla dzieci z Wielączy, Bodaczowa, Niedzielisk i Zawady. Pierwszym nauczycielem był Michał Żukowski. W latach 1856-1865 nie pobierał za swoją pracę żadnego wynagrodzenia, a dopiero w latach 1865-1869 otrzymał pensję od rządu jako nauczyciel nominowany.

Następna wzmianka dotycząca szkoły pochodzi z roku 1918r. Wielącza włączyła się w patriotyczny ruch przemian po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Wielka w tym zasługa Józefa Sobiesińskiego – nauczyciela skierowanego do pracy w istniejącej, siedmioklasowej szkole podstawowej -późniejszego uczestnika wojny polsko – bolszewickiej. Potrafił on zgromadzić wokół siebie ludzi zaangażowanych w sprawy społeczne. Dzięki ich inicjatywie zawiązano komitet budowy szkoły i przekazano plac na tę inwestycję.

W 1936r. przeprowadzono w Wielączy komasację gruntów. Szkoła mieściła się w tym czasie po południowej stronie szosy Zamość – Szczebrzeszyn, na wprost dzisiejszej remizy OSP. Budynek został niebawem przeniesiony na plac przeznaczony pod budowę, obok kościoła, gdzie szkoła istnieje i funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Tragiczne losy II wojny nie oszczędziły również i Wielączy. Niemcy zezwolili wprawdzie na funkcjonowanie szkoły, w której uczyła jedna nauczycielka i kierownik szkoły ale nauka trwała tylko do listopada 1942 r. W połowie grudnia Niemcy rozpoczęli wysiedlanie wsi. Na placu szkoły odbywała się selekcja ludności, opornych zabijano. W miejsce wysiedlonych osadzano kolonistów niemieckich, a szkoła stała się siedzibą żandarmerii niemieckiej. Żandarmi niszczyli sprzęt szkolny i zbiory biblioteczne paląc nimi w piecach.

Część uczniów już od 1943 r. uczestniczyła w tajnym nauczaniu, które prowadził kierownik szkoły Józef Sobiesiński z żoną Julią. W lipcu 1944 r. Niemcy na wieść o zbliżaniu się frontu wschodniego spalili szkołę i wieś .

Pisze o tym dr Zygmunt Klukowski w „Dzienniku 1944-45”.

Po okresie okupacji szkoła znalazła się w bardzo trudnych warunkach, gdyż straciła cały swój majątek. Z akt szkolnych wynika, że pierwszym powojennym kierownikiem był Józef Kusz, który ogłosił zapisy młodzieży powracającej po wysiedleniu. Najwięcej trudności sprawiało wynajęcie odpowiedniego pomieszczenia dla stosunkowo dużej liczby młodzieży. Obowiązkiem szkolnym objęto dzieci opóźnione dla nich utworzono tzw. „ciągi skrócone”. Z tego też powodu w Wielączy Komasacji utworzono punkt filialny z 74 dziećmi, a w Wielączy pozostało 400 uczniów. Obsada nauczycielska liczyła 10 etatów, zajęcia odbywały się na dwie zmiany.

Stan szkolnego budynku pogarszał się coraz bardziej dlatego też z inicjatywy kierownika Władysława Kruszyńskiego utworzono Komitet Odbudowy Szkoły, który uzyskał kredyty z Kuratorium i z Zarządu Gminy Mokre w kwocie dwóch milionów pięciuset tysięcy złotych, co pozwoliło na rozpoczęcie robót wiosną 1949r. Sprzyjająca pogoda i ofiarna pomoc społeczeństwa sprawiły, że w grudniu 1949r.oddano do użytku piwnice i parter. Prace przy budowie zakończono w 1950 roku.

Ważnym wydarzeniem w najnowszej historii szkoły było przejęcie jej prowadzenia przez Samorząd Gminy w Szczebrzeszynie z dn. 1 stycznia 1996 r.

Opracowała nauczycielka szkoły mgr Ala Kołodziejczyk

Opracowała mgr Elżbieta Dołba

Lista nauczycieli pracujących w szkole w latach 1920 - 2012

Obecnie Szkoła Podstawowa w Wielączy funkcjonuje jako szkoła sześcioklasowa i oddział kl.0. Zatrudnionych jest 12 nauczycieli. Oddział przedszkolny mieści się w oddzielnym budynku, dysponuje szatnią, dwiema salami i łazienką. Druga połowa tego budynku to zastępcza sala gimnastyczna wyposażona w podstawowy sprzęt sportowy. Budynek szkoły został dostosowany do potrzeb uczniów i wyposażony w pomoce dydaktyczne, co umożliwiło sprawną organizację zajęć, urządzenie estetycznych sal lekcyjnych i pracowni komputerowej .

Uczniowie naszej szkoły aktywnie uczestniczą w zawodach sportowych, konkursach, olimpiadach przedmiotowych i językowych organizowanych na różnych szczeblach. Mocnym atutem naszej szkoły jest bezpieczeństwo jej uczniów, dobra atmosfera i wysoki poziom nauczania czego dowodem jest najwyższa w gminie średnia wyników ze sprawdzianów zewnętrznych klas VI w ciągu ostatnich lat . Do osiągania takich wyników motywuje nas długoletnia tradycja szkoły i dobra współpraca z rodzicami.

Opracowała nauczycielka szkoły mgr Ala Kołodziejczyk